آفتاب ایلام - کهن ترین منابعی که نام عیلام در آن ذکر شده به احتمالی متعلق به قرن بیست و هفتم پیش از میلاد است. مملکت و دولت قدیم عیلام واقع در قسمت جنوب غربی ایران کمابیش مطابق با سرزمین خوزستان است که از حدود ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد تا سال ۵۵۰ قبل از میلاد، گاه مستقل بود و گاه تحت استیلای دولت های مجاور در بین النهرین قرار داشت.

براساس منابع تاریخی موجود، اقوام ایلامی شاخه ای از اقوامی بودند که حدود پنج هزار سال قبل از میلاد از آسیای میانه به ایران وارد شده و در جنوب غرب ایران امروزی ساکن شدند و توانستند دولتی مقتدر با قدمت سه هزار ساله، یعنی از سال ۳۵۰۰ قبل از میلاد تا ۶۴۵ قبل از میلاد، تشکیل دهند.

ایلامیان دولت خود را که شامل: خوزستان، اطراف کوههای بختیار، لرستان، پشتکوه و انشان یا انزان فارس می شد همزمان با دولت سومری ها تشکیل دادند و شهر شوش را به عنوان پایتخت خود برگزیدند. در اوایل حکومت شهرهای اهواز و « خایدالو» یا همان خرم آباد امروز جزو مهم ترین شهرهای آنان به حساب می آمد. اما بعدها، سرزمین تحت سلطه شان را تا نواحی مرکزی و شرقی ایران گسترش دادند.
ایلامیان کشور خود را «هلتمتو» (Haltamtu)  یعنی «سرزمین خدا»، می نامیدند و در کتیبه های بابلی، عیلام را «آلامتو» یا «آلام » به معنای کوهستان یا «کشور طلوع خورشید» ذکر کرده اند. همچنین سومری های دشت نشین ناحیه بین النهرین، کشور ایلام را «ایلام» (Elam) به معنای «کشور کوهستانی» و اهالی آن را «ایلامی» یعنی «ساکنین مناطق کوهستانی» خطاب میکردند و اکدی ها هم نام ایلام را از سومری ها اخذ کردند .
دولت مقتدر ایلام، پس از ۳ هزار سال حکومت، بالاخره، در سال ۶۴۵ قبل از میلاد با حمله آشور بنی پال، پادشاه آشور،  و دستگیری خوم بان کالداش، آخرین شاه ایلام، منقرض شد.

در دوران حکومت مادها، هخامنشیان، سلوکیان و اشکانیان، این سرزمین به جهت همسایگی با حوزه های همدان، کردستان، کرمانشاه، لرستان و از همه مهم تر قرار گرفتن در کنار شوش، خوزستان امروزی، دارای آثاری و تمدن مهمی است. در عهد ساسانیان سرزمین ایلام امروزی را ایالت های «مهرجانقذق» و «ماسبذان» تشکیل داده بود که پس از تصرف اعراب، مسلمانان آن را «سرزمین جبال یا کوهستان» نامیدند. ایالت جبال که مرکز آن «سیمره» بود در دوران حکومت اعراب جزو یکی از سرزمین های تحت حکومتی بغداد و بصره درآمد و تا نیمه اول قرن چهارم هجری به حیات خود ادامه داد. ولی با وقوع زلزله در سال ۳۳۴ هجری قمری، این منطقه برای همیشه از بین رفت و تا دوران قاجاریه اطلاعی از آن در دست نیست. اما در دوره قاجاریه با ورود «‌حسین قلی خان ابوقداره» به منطقه پشتکوه و پسرش «غلامرضاخان»‌ بعنوان والی، بار دیگراین منطقه رونق گرفت.

از لحاظ جغرافیایی و فرهنگی بخشی از شبکه جنوب شرقی رودهای دجله و فرات به عیلام تعلق داشت. دولت عیلام و در فواصلی نیز نواحی کوهستانی و جلگه ای واقع در شمال شرقی و جنوب شرقی قسمت های پست بین النهرین را در بر داشت، ولی تعیین قلمرو آنها دشوار است.

از ظهور امپراطوری امپراطوری هخامنشی در ۵۵۰ سال قبل از میلاد، عیلام از ولایات خراجگزار ایران گردید. آنچه امروزه ایلام خوانده می شود، بخشی از این حکومت بوده و در زمان اردشیر بابکان ماسبذان نامیده می شد.

همچنین به مناسبت وجود رودخانه های مهم و پر آب سیروان در این ناحیه، این منطقه به نام سیروان نیز شهرت داشت ولی در دوران قاجاریه این منطقه به پشتکوه تغییر نام داد، زیرا در پشت لرستان و دامنه غربی زاگرس قرار داشت. با به قدرت رسیدن حسین قلی خان، شهر ایلام حسین آباد خوانده شد، زیرا مقر تابستانی والی بود.

پس از استقرار مشروطیت در ایران و تصویب قانون ایالات و ولایات در سال ۱۲۸۶ شمسی، ایران به چهار ایالت و دوازده ولایت تقسیم شد که ایلام و لرستان نیز جزء ولایت ها محسوب می شدند. در سال ۱۳۰۹ به موحب تصویب نامه دولت، قصبه حسین آباد به عیلام تغییر نام داد. این نواحی در تقسیمات کشوری در سال ۱۳۱۶ شمسی جزء استان غرب بود و در تقسیمات جدیدتر، جزء استان پنجم شد. در تقسیمات سال ۱۳۴۵ فرمانداری کل ایلام و پشتکوه ایجاد، و در سال ۱۳۵۳ به استان ایلام تبدیل شد.